Công nghệ sấy lạnh là gì, ưu và nhược điểm

Các phương pháp sấy hiện nay

Phương pháp tự nhiên

Từ xưa đến nay, phương pháp bảo quản tốt nhất được sử dụng phổ biến là phơi khô thực phẩm. Tuy nhiên, phương pháp này không được tối ưu bởi phụ thuộc vào điều kiện thời tiết, môi trường cũng như số lượng và chất lượng của sản phẩm không được đảm bảo. 

Phương pháp này giúp tiết kiệm điện năng, nhưng không chủ động điều chỉnh được nhiệt độ, năng suất thấp và phụ thuộc vào môi trường, thời tiết.

Phương pháp công nghệ

Công nghệ tiên tiến phát triển các phương pháp sấy ra đời nhằm bảo quản sản phẩm tốt hơn, loại bỏ nước ra khỏi thực phẩm nhưng vẫn giữ nguyên chất dinh dưỡng, hương vị và màu sắc. Dưới đây là một số phương pháp sấy thực phẩm phổ biến, tùy theo điều kiện kinh tế và nhu cầu mà bạn có thể lựa chọn phương pháp sấy phù hợp

Phương pháp sấy lạnh

Sấy lạnh là gì? Sấy lạnh là quá trình sấy khép kín, tuần hoàn và liên tục trong buồng sấy bằng cách sử dụng không khí khô với độ ẩm chỉ khoảng 10-30% trong nhiệt độ từ 35-60 độ C. Sấy lạnh giúp giữ được màu sắc và dinh dưỡng của thực phẩm, hiện nay đây là phương pháp sấy được ưa chuộng nhất vì tình năng này. 

Phương pháp này có tốc độ sấy rất nhanh do không khí đưa vào buồng sấy rất khô, chính vì vậy thực phẩm trong máy sấy không bị hầm, đọng hơi nước giữ được màu sắc đẹp hơn so với các phương pháp sấy nhiệt khác.

Phương pháp sấy nóng

Sấy nóng là gì? Sấy nóng là phương pháp thổi khí nóng trực tiếp vào để làm khô thực phẩm. Cụ thể là nhiệt độ cao làm tách ẩm (nước) ra khỏi thực phẩm, gió mang theo độ ẩm này thoát ra bên ngoài. 

Phương pháp này giống với việc phơi nắng tự nhiên nhưng không cần tác động từ môi trường và sấy được hiệu suất cao do nhiệt độ và lượng gió được điều chỉnh phù hợp, sản phẩm sẽ sấy khô nhanh hơn 

Phương pháp sấy thăng hoa

Sấy thăng hoa là gì? Phương pháp sấy thăng hoa hay còn có tên gọi là “làm khô lạnh” (tên tiếng anh là Freeze Drying), là kỹ thuật khử nước (tách nước) ra khỏi thực phẩm sau đó chuyển thành thể khí trong môi trường chân không.

Phương pháp sấy này giúp bảo quản các loại thực phẩm và nguyên liệu tốt hơn, giữ được giá trị dinh dưỡng nguyên vẹn tuy nhiên phương pháp này còn chưa được phổ biến ở thị trường Việt Nam do đó giá thành đầu tư khá cao.

Ngoài các phương pháp được liệt kê ở trên ra còn rất nhiều phương pháp khác như: sấy chân không, sấy bằng dòng điện cao tần, sấy bằng tia hồng ngoại, sấy đối lưu, sấy bằng lò nướng, sấy bằng lò vi sóng, ….  

Nguyên lý hoạt động của công nghệ sấy lạnh

Sấy lạnh đang là công nghệ mới theo xu thế thị trường được nhiều nhà sản xuất lựa chọn để tạo ra các dòng sản phẩm nông, thủy hải sản và dược liệu với chi phí sản xuất hợp lý mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm. 

Sấy lạnh là phương pháp hoạt động theo nguyên lý đưa không khí có độ ẩm cao từ buồng sấy được hút qua ống của dàn lạnh ngưng tụ. Khi ở dàn lạnh này, máy sấy sẽ làm lạnh không khí đến nhiệt độ để ngưng tụ và tách hơi nước từ trong không khí, làm cho luồng không khí này thành không khí khô lạnh.

Sau đó, máy sẽ dẫn luồng không khí khô lạnh này qua buồng để đốt nóng lên nhiệt độ 35- 60 độ C. Tiếp theo luồng không khí này sẽ được dẫn vào buồng sấy có chứa thực phẩm cần sấy và tiến hành sấy theo nhu cầu.

Quá trình này tiếp tục vận hành và tuần hoàn trong buồng sấy của máy tuần tự theo quy trình như trên cho đến khi sản phẩm sấy đạt theo yêu cầu mong muốn của nhà sản xuất.

Ưu và nhược điểm của công nghệ sấy lạnh

Ưu điểm

• Phù hợp để sấy các loại nguyên vật liệu thảo dược, dược liệu quý hiếm, tinh bột, nấm, dễ dàng mà không làm biến đổi hình dạng hay giá trị dinh dưỡng
• Sấy các loại rau củ nhanh chóng, thơm ngon
• Giữ được màu sắc tự nhiên của thực phẩm sấy
• Hình dạng sản phẩm so với nguyên bản tươi gần giống nhau, khả năng bị biến dạng rất ít
• Tiết kiệm điện năng khoảng 50-70% do quá trình sấy nhanh chóng
• Tuổi thọ thiết bị cao do không phải gia nhiệt cao liên tục như các loại máy khác

Nhược điểm

• Chi phí đầu tư khá cao đồng thời đi kèm đó là chi phí bảo trì bảo dưỡng hàng năm cũng khá tốn
• Chỉ phù hợp với một số sản phẩm như rau củ quả, thực phẩm, dược liệu, đông trùng hạ thảo …
• Bộ hút ẩm giúp nhả ẩm và thải nhiệt đi kèm luôn mùi sản phẩm trong lò sấy

Phân biệt công nghệ sấy lạnh và sấy nóng

Những thông tin trên có thể đã làm bạn biết thêm về công nghệ sấy lạnh, dưới đây iBep sẽ làm một bảng so sánh sự khác nhau giữa công nghệ sấy lạnh và sấy nóng để bạn hiểu rõ hơn nữa về 2 công nghệ sấy phổ biến này dựa trên một số đặc tính sau:

Ứng dụng của công nghệ sấy lạnh vào sản xuất 

Dựa vào các ưu điểm của phương pháp sấy lạnh thì ngày càng nhiều thực phẩm được ưu ái dùng công nghệ này để bảo quản và chế biến như:

• Ngành thủy hải sản: sấy lạnh tôm, cá, mực, …
• Ngành nông sản: sấy lạnh các loại rau, củ, quả, …
• Ngành dược liệu: các loại thảo mộc, đông trùng hạ thảo, nấm quý, tinh bột gừng, nghệ, tỏi, …
• Ngành thực phẩm: các loại thịt heo, bò, gà hay các loại hạt, …

Quy trình sấy lạnh đúng cách hiệu quả nhất

Quy trình sấy lạnh thông thường sẽ gồm các bước như sau:

Bước 1: Thu thập và phân loại sản phẩm 

Bước 2: Làm sạch sản phẩm

Bước 3: Xử lý sản phẩm như bóc vỏ, tách hạt hay thái lát tùy vào loại sản phẩm cần sấy

Bước 4: Xếp sản phẩm lên khay cho thật đều

Bước 5: Bật máy sấy và chờ quá trình sấy hoàn tất

Bước 6: Đóng gói và hút chân không

Trên đây là thông tin về công nghệ sấy lạnh nói riêng và các phương pháp sấy nói chung. Hy vọng thông qua bài viết này các bạn sẽ hiểu sơ bộ về các phương pháp này để tránh nhầm lẫn các phương pháp với nhau. Đặc biệt các sản phẩm sử dụng công nghệ sấy lạnh sẽ rất thơm ngon và giàu dinh dưỡng khi lựa chọn mua sử dụng cho gia đình.