1. Tìm hiểu về bạch tuộc
- Tên tiếng anh: Octopus
- Tên khoa học: Octopoda
- Tuổi thọ: 3-5 năm loại bạch thuộc Thái Bình Dương
- Giới: Animalia
- Liên bộ: Octopodiformes
- Lớp: Động vật chân đầu (Cephalopoda)
Bạch tuộc là loài động vật thân mềm, mắt lồi, tám chi, không có xương sống, sống dưới đáy biển, tập trung chủ yếu ở vùng biển nhiệt đới và ôn đới. Chúng dễ dàng len lỏi trong các rạn san hô, khe đá, hang động dưới đáy đại dương. Chính vì thân hình mềm giúp chúng dễ dàng luồn lách lẩn trốn kẻ thù.
Bộ phận cứng cáp nhất của bạch tuộc là mỏ, hình mỏ vẹt, nằm ở vị trí dưới đầu và giữa 8 xúc tua. Tuy mỏ bạch tuộc là bộ phận cứng nhất nhưng không phải là xương, mỏ mực có thể tấn công kẻ thù khi chúng gặp nguy hiểm và cắn thức ăn các con mồi cứng như cua, tôm, ốc, …
Mỏ bạch tuộc, giống như 1 cái mỏ con vẹt, cấu tạo bằng kitin nằm ở trung tâm các xúc tu
2. Có bao nhiêu loại bạch tuộc trên thế giới
Theo số liệu thống kê hiện nay, có khoảng 299 đến 300 loài bạch tuộc trên thế giới, chiếm hơn 1/3 tổng số động vật thân mềm. Được chia thành hai phân bộ chính như sau:
1. Phân bộ Cirrina
- Gồm các loài bạch tuộc có hai vây cá và một vỏ bên trong
- Loài bạch tuộc trong phân bộ này thường sống ở vùng nước sâu và có kích thước nhỏ.
- Một số ví dụ điển hình cho phân bộ này bao gồm: Grimpoteuthis abyssicola, Cirrothauma murrayi, Bathypolyoctopus magnificus.
2. Phân bộ Octopodina
- Gồm các loài bạch tuộc không có vây cá và vỏ bên trong.
- Loài bạch tuộc trong phân bộ này có kích thước đa dạng, từ vài cm đến vài mét, và sinh sống ở nhiều môi trường khác nhau, từ vùng nước nông đến vùng nước sâu.
- Một số ví dụ điển hình cho phân bộ này bao gồm: Bạch tuộc Thái Bình Dương (Octopus vulgaris), Bạch tuộc đốm xanh (Hapalochlaena lunulata), Bạch tuộc Dumbo (Grimpoteuthis elephantinus), Bạch tuộc khổng lồ Thái Bình Dương (Enteroctopus dofleini).
Ngoài ra, các nhà khoa học cũng thường phân loại bạch tuộc theo một số tiêu chí khác như: kích thước, hình dạng, môi trường sống, tập tính,...
Số lượng loài bạch tuộc có thể thay đổi theo thời gian khi các loài mới được phát hiện hoặc phân loại lại. Các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu và khám phá thêm về thế giới đa dạng và phong phú của loài bạch tuộc.
3. Bạch tuộc ở Việt Nam là loại nào?
Việt Nam có nhiều loài bạch tuộc khác nhau, do là vùng nhiệt đới nên cũng tập trung khá nhiều giống loài bạch tuộc, một số loài phổ biến nhất bao gồm:
3.1. Bạch tuộc bông (Octopus maculatus)
Loài này có kích thước trung bình, với con trưởng thành dài khoảng 30 cm. Bạch tuộc bông có màu nâu hoặc trắng với các đốm nâu trên da. Chúng được tìm thấy ở các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, bao gồm cả Việt Nam. Bạch tuộc bông được biết đến với khả năng thay đổi màu sắc để ngụy trang hoặc giao tiếp
3.2. Bạch tuộc sao (Octopus stellatus)
Loài này có kích thước nhỏ, với con trưởng thành dài khoảng 15 cm. Bạch tuộc sao có màu nâu hoặc đỏ với các đốm trắng trên da. Chúng được tìm thấy ở các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, bao gồm cả Việt Nam. Bạch tuộc sao được biết đến với các xúc tu dài và nhọn của nó, được sử dụng để bắt mồi.
3.3. Bạch tuộc xiêm (Octopus cyanea)
Loài này có kích thước lớn, với con trưởng thành có thể dài tới 3 mét. Bạch tuộc xiêm có màu xanh lam với các đốm trắng trên da. Chúng được tìm thấy ở các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, bao gồm cả Việt Nam. Bạch tuộc xiêm là loài động vật không xương sống lớn nhất thế giới.
3.4. Bạch tuộc vòng xanh (Hapalochlaena lunaris)
Hình ảnh: Nomadica - Jimdo
Loài này có kích thước nhỏ, với con trưởng thành dài khoảng 20 cm. Bạch tuộc vòng xanh có màu xanh lam với các vòng màu đen trên da. Chúng được tìm thấy ở các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, bao gồm cả Việt Nam. Bạch tuộc vòng xanh là loài động vật có độc tố cao nhất trên Trái đất. Nọc độc của chúng có thể gây tử vong cho con người.
Ngoài ra, còn có nhiều loài bạch tuộc khác cũng có thể được tìm thấy ở Việt Nam. Loại bạch tuộc cụ thể mà bạn nhìn thấy sẽ phụ thuộc vào vị trí và môi trường sống mà bạn đang khám phá.
4. Đặc điểm nổi bật của bạch tuộc
- Thân hình: Bạch tuộc có thân hình mềm, ngắn và bầu bầu, được bao bọc bởi một lớp da nhầy. Chiều dài cơ thể của chúng dao động từ vài cm đến vài mét, tùy thuộc vào loài.
- Xúc tu: Bạch tuộc có tám xúc tu dài, khỏe khoắn, được chia thành ba phần: cẳng, cổ tay và ngón tay. Mỗi ngón tay có hàng giác hút nhỏ giúp bạch tuộc bám dính, di chuyển và bắt mồi hiệu quả.
- Trí thông minh: Bạch tuộc được đánh giá là một trong những loài động vật thông minh nhất trên Trái Đất. Chúng có khả năng học tập, ghi nhớ, giải quyết vấn đề và sử dụng công cụ. Bạch tuộc cũng có thể thay đổi màu sắc da để ngụy trang hoặc giao tiếp với các con khác.
- Kỹ năng săn mồi: Bạch tuộc là những kẻ săn mồi cừ khôi, sử dụng nọc độc từ tuyến nước bọt để tê liệt con mồi trước khi nuốt chửng. Chúng cũng có thể sử dụng xúc tu để tạo ra bẫy, lừa con mồi vào chỗ chết.
Khi một con bạch tuộc đói tìm thấy một con trai ngon lành, nó sẽ tóm lấy vỏ và bắt đầu làm việc. Chỗ mà con bạch tuộc khoan vào tình cờ lại chính là nơi có cơ khép cực khỏe của con trai - cơ mà con trai dùng để giữ cho vỏ của nó được bao bọc. Khi con bạch tuộc xuyên thủng vỏ, nó tấn công trực tiếp vào cơ đó và con trai bật mở. Sau đó là giờ ăn tối.
- Vòng đời: Bạch tuộc có vòng đời tương đối ngắn, chỉ từ 1 đến 5 năm. Sau khi giao phối, con đực sẽ chết, còn con cái sẽ chăm sóc trứng cho đến khi nở.
5. Cấu tạo chi tiết của bạch tuộc
Bạch tuộc là loài động vật thân mềm không xương sống, có cấu tạo cơ thể độc đáo và thích nghi hoàn hảo với môi trường sống dưới đáy đại dương. Dưới đây là mô tả chi tiết về cấu tạo của bạch tuộc:
Cấu tạo | Mô tả |
Thân |
|
Xúc tu |
|
Đầu |
|
Cơ quan nội tạng |
|
Các bộ phận khác |
|
5. Giá trị dinh dưỡng của bạch tuộc
Bạch tuộc là một loại hải sản có giá trị dinh dưỡng cao, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Dưới đây là một số thông tin về thành phần dinh dưỡng và lợi ích của bạch tuộc:
5.1. Thành phần dinh dưỡng
- Protein: Bạch tuộc là nguồn cung cấp protein dồi dào, với khoảng 13,3g protein trong 100g bạch tuộc tươi. Protein đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và sửa chữa cơ bắp, sản xuất enzyme và hormone, và hỗ trợ hệ miễn dịch.
- Chất béo: Bạch tuộc chứa rất ít chất béo, chỉ khoảng 0,6g chất béo trong 100g bạch tuộc tươi. Hầu hết chất béo trong bạch tuộc là axit béo omega-3, có lợi cho sức khỏe tim mạch và não bộ.
- Vitamin và khoáng chất: Bạch tuộc là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất thiết yếu cho cơ thể, bao gồm vitamin B12, vitamin A, selen, phốt pho, kali, đồng và sắt. Các vitamin và khoáng chất này đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm trao đổi chất, chức năng thần kinh, và sức khỏe của hệ miễn dịch.
- I-ốt: Bạch tuộc là nguồn cung cấp i-ốt dồi dào, cần thiết cho tuyến giáp hoạt động bình thường. Tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh sự trao đổi chất, tăng trưởng và phát triển.
5.2. Lợi ích cho sức khỏe
- Tăng cường sức khỏe tim mạch: Hàm lượng omega-3 trong bạch tuộc có thể giúp giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL), giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
- Hỗ trợ sức khỏe não bộ: Omega-3 trong bạch tuộc cũng có lợi cho sức khỏe não bộ, giúp cải thiện trí nhớ, khả năng tập trung và giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
- Tăng cường hệ miễn dịch: Vitamin và khoáng chất trong bạch tuộc, chẳng hạn như vitamin C, selen và kẽm, giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.
- Tốt cho sức khỏe mắt: Vitamin A trong bạch tuộc giúp duy trì thị lực khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt như thoái hóa điểm vàng.
- Hỗ trợ giảm cân: Bạch tuộc là thực phẩm ít calo và giàu protein, giúp bạn cảm thấy no lâu và hỗ trợ giảm cân hiệu quả.